orgelconcerten
Het hilgersorgel
Van april t/m oktober biedt de Kopermolen iedere 1e en 3e dinsdag van de maand een unieke muzikale omlijsting tijdens de weekmarkt in de vorm van de Marktorgel concerten. Tussen 12.00 en 12.30 bespelen wisselende organisten uit de omgeving het Hilgersorgel.
Entree: vrije gave
AGENDA 2024
2 april – Bart Wuilmus
16 april – Christine Moraal
7 mei – Antonio Pedrosa
21 mei – Denis Roosen
4 juni – Frederik Kranemann
18 juni – SOL festival Janno den Engelsman
2 juli – SOL festival Evgenia Galyan
16 juli – Marcel Mangnus
6 augustus – Gereon Krahforst
20 augustus – Jamie de Goei
3 september – Holle Goertz
17 september – Tineke Steenbrink
1 oktober – Marcel van Westen
15 oktober – Pedro Gomes
Een stukje historie
In 1737 werd de nieuwe kerk van de Evangelisch-Lutherse gemeente te Vaals in gebruik genomen. In de loop der tijd werd de inrichting verder voltooid. In 1759 gaf men de orgelmaker Joannes Baptista Hilgers uit Aken opdracht tot bet bouwen van een orgel. Deze zou het instrument opleveren voor Pinksteren van 1763. Het werk werd echter pas in 1765 opgeleverd, na onder meer een proces tussen orgelbouwer en kerkbestuur, dat overigens door de orgelmaker gewonnen werd.
In 1812 werkte de orgelmaker Graindorge aan het instrument; hij plaatste een nieuwe Principal 8′, en vernieuwde de Trompet 8′ en Bourdon 8′. Ook verving hij de Duitse registerplaatjes door Franse. Tot 1823 had hij het orgel in onderhoud.
In 1905 werd het klavier vervangen door de Gebr. Muller. De fa. Stahlhut uit Aken verving in 1938 de Trompet van Graindorge door een Kromhoorn met koperen bekers en vernieuwde hij het tertskoor van de Sexquialter. In 1967 voerde Hans Koch nog een herstelbeurt uit, waarbij in de onderkas het huidge klavier werd aangetroffen en weer werd ingebouwd.
De familie Hilgers
Van de familie Hilgers zijn tenminste twee orgelmakers bekend. Joannes Baptista Hilgers, afkomstig uit Amsterdam, werkte in Aken. Hij bouwde het orgel van de Kopermolen te Vaals en werkte verder onder meer in Rolduc.
Zijn zoon, Joannes Petrus Hilgers, werd in 1731 geboren in Aken, maar ging voor 1760 terug naar Amsterdam, waar hij vooral werkte voor de Rooms-katholieke schuilkerken. Van hem zijn in Amsterdam orgels bekend; dat van de “Mozes en Aäron”-kerk (1772) en de St. Franciscus van Assisiekerk (`De Boom’, 1774). Bovendien staat er een huisorgel van hem in de Hervormde Kerk van Egmond-Binnen (1762). Opvallend genoeg bleef hij zichzelf een Akenaar noemen, ook toen hij al veertien jaar in Amsterdam had gewoond en gewerkt. Hiervan getuigt een inscriptie in een van de grootste pijpen van het orgel van `De Boom’: “Joannes Pieter Hilgers Aquisgranencis fecit Amstelodami anno 1774”.
Meer dan een muziekinstrument alleen
Een orgel is naast een muziekinstrument ook kunstvoorwerp en meubelstuk. De bijzondere vorm van deze orgelkas, met zijn gebogen bovenlijst, is vrijwel uniek voor Nederland, maar komt in het Duitse gebied tot aan Westfalen vaker voor.
De stijl van de versieringen en de kleuren van de orgelkas zijn terug te vinden in de trouwzaal van het naastgelegen gemeentehuis. De gebruikte vormen kondigen al duidelijk de overgang van de barok naar de rococo aan. Het geheel wordt bekroond met twee vazen en een zonneschijf waarin het gezicht van Christus is afgebeeld. Drie vazen staan in de oudheid voor Wijsheid, Schoonheid en Eeuwigheid. Hier hebben we in plaats van de middelste vuurpot een afbeelding van Christus Koning, de Eeuwige. Onder in de kas zijn twee grote gaten (halve cirkels) aangebracht. Dit zijn de kijkgaten voor de organist om vanaf de orgelbank zicht op de preekstoel te hebben.
Restauratie
2007 bleek dat door uitdroging en ouderdom spoedige restauratie noodzakelijk was volgens de richtlijnen van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. De Belgische orgelbouwer Thomas uit Ster-Francorchamps voerde deze omvangrijke restauratie uit. Deze omvatte de volgende onderdelen:
-Vernieuwing van de complete windvoorziening
-Herstel van de mechanieken
-Herstel van het door tinpest aangetast pijpwerk
-Verwijdering van niet-originele registers en completering met pijpwerk in oude factuur (Trompete en Vox Humana)
-Beschildering van de orgelkas
Op 17 december 2010 werd het gerestaureerde Hilgersorgel feestelijk in gebruik genomen.
“De Kopermolen midden in het historische hart van Vaals. Hier ontmoet je elkaar met plezier.
Hier komen verleden en heden in harmonie samen. Hier adem je kunst, cultuur en geschiedenis in!”
Word vriend van
de kopermolen
Als eerste op de hoogte en extra voordeel vanaf € 30,- per jaar
Inschrijven voor
de nieuwsbrief
Ontvang het laatste nieuws en het programma 1x per maand in je mailbox
De Kopermolen
Cittaslow
Vaals is een Cittaslow gemeente. De Kopermolen is één van de Cittaslow Genoten.
